Avans / Vedis

's-Hertogenbosch

14 maart 2019

Wat doen we met de betekeniseconomie?

Ik vind retail interessant. Waarom kopen mensen? Waarom kopen ze waar ze kopen? En waarom verandert dit steeds? Er gebeurt veel op dit moment in het retail landschap. Grote ketens die vroeger succesvol waren vallen om. Maar ook veel mooie kleine zaken zijn na een tijdje weer verdwenen. We zien steeds meer food in de winkelstraten. Maar waar loopt de consument nou warm voor?

Kaj Morel , lector New Retail bij Avans, begon zijn betoog over ‘betekeninseconomie’. Een economie waarin bedrijven streven naar betekenismaximalisatie in plaats van winstmaximalisatie omdat zij begrijpen dat het streven naar winst niet betekenisvol is, maar het streven naar betekenis wel winstgevend. We kunnen dan komen tot een samenleving waarin bedrijven uit overtuiging hun eigen lot verbinden aan het lot van de samenleving waarvan zij deel uitmaken. Elk bedrijf is een maatschappelijke onderneming volgens Kay. Maar hoe zou de wereld eruitzien als alle ondernemingen zich zo zouden gedragen?

Het stukje ‘uit overtuiging je lot verbinden aan het lot van de samenleving’ bleef de hele middag in mijn hoofd hangen. Ook tijdens het verhaal van Sanne Boogaarts, Corporate Social Responsibility officer bij Lidl . Bij Lidl zijn ze namelijk bezig om het assortiment zo duurzaam mogelijk te maken. Er wordt dan ook gekeken naar verpakkingen en het productieproces van al het waar dat ze aanbieden. Natuurlijk kwamen er een hele rij mooie projecten voorbij om het bewijs te leveren. Maar is Lidl nu van betekenis? En hoe zit het met hun lot? Natuurlijk leveren ze mooie producten voor een lage prijs, maar de helft van de winkel ligt toch vol met producten die we niet echt nodig hebben, of die zelfs slecht voor ons zijn. Maar we kopen het toch, en worden er ook nog eens blij van.

‘Undressing de kledingindustrie’ is het motto van Unrobe , de winnaar van de VEDIS New Retail Champion jaarprijs. Daan Ubachs, medeoprichter van Unrobe inspireerde de zaal met zijn verhaal. De kleding wordt verkocht via de website en geproduceerd in Italië. De hele tussenhandel speelt geen rol, de kosten zijn inzichtelijk gemaakt op de site en het aantal items is beperkt. Zijn verhaal was geloofwaardig omdat hij een aantal jaar in Indonesië heeft gewerkt en daar met eigen ogen heeft gezien wat de gevolgen zijn van fast-fashion; slechte werkomstandigheden, luchtvervuiling, lozingen van vervuild water, watertekorten en een enorme hoeveelheid kleding die nooit verkocht wordt en ongedragen wordt verbrand. Hier was dus zeker sprake van ‘uit overtuiging je lot verbinden aan het lot van de samenleving’. Dus inmiddels was de toon gezet.

Maar wat gebeurde er bij de uitsmijter van het programma? Duizelingwekkende omzetcijfers vlogen de zaal in bij de presentatie van Jack Peters van Alibaba. De missie van de oprichter Jack Ma is; “to make it easy to do business anywhere”. Alibaba bezit de Chinese You Tube en Twitter, levert verzekeringen en je kunt er bankieren met je mobiel. De gemiddelde Chinees maakt zeven keer per dag gebruik van een van de diensten van Alibaba!

Resultaat van alle activiteiten is dat Alibaba omzetten maakt die meetellen in de top van de landeneconomie. Zo zijn zij op dit moment in omzet de 19e economie! Ik hoorde een groepje vrouwelijke studenten zuchten over de manier waarop Alibaba de markt bestormt, ze werden onpasselijk van die snelle inhoudsloze sales via mobiel en de grote hopen plastic verpakkingen. Maar wat maakt Alibaba succesvol? Nou, het lot van de samenleving dienen! De gemiddelde Chinees krijgt steeds meer te besteden en wil dit laten zien. Dus massaal wordt er gekocht, bij voorkeur glimmende fashion en elektronica items voorzien van grote westerse logo’s.

Wat bij mij vooral is blijven hangen is dat de future voor iedereen anders is. Bij de één gaat het tot diep in de kern om betekenis, de ander hobbelt mee met de massa en roept soms wat duurzaams en de laatste maakt zich alleen druk over sales. Maar één ding is zeker, we leven allemaal samen op één planeet en we hebben allemaal geen idee hoe die eruit ziet over tientallen jaren. Ik hoop in ieder geval dat we het goed hebben gedaan als we straks terugkijken naar de dag van vandaag!